Annegreet van Bergen - Gouden jaren

Oktober 2014 - waardering: 7,5

Inleiding

"Hoe ons dagelijks leven in een halve eeuw onvoorstelbaar is veranderd", luidt de ondertitel van dit bijzondere boek dat inmiddels bij heel wat babyboomers in de boekenkast staat. Veel is er al over geschreven, wat kan ik daar nog aan toevoegen? Verwacht hier dan ook geen recensie, maar slechts hoe ik het lezen van dit boek ervaren heb. En welke overpeinzingen het bij mij teweeg bracht.

Samenvatting

Gouden jaren vertelt het verhaal van de ongekende naoorlogse groei die ons leven op alle fronten heeft veranderd. De wekelijkse teil werd een dagelijkse douche, het papieren loonzakje een digitale bankrekening en de boterham met tevredenheid een broodje gezond. Vertrouwde beroepen verdwenen, nieuwe deden hun intrede. Wie had er in de jaren vijftig al gehoord van mondhygiëniste of activiteitenbegeleider? Gouden jaren staat vol met herkenbare anekdotes, scherpe observaties en schitterende foto's. Het laat zien hoe compleet anders ons leven er een halve eeuw geleden uitzag en dat we rijker zijn geworden dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden.(Atlas/Contact)

Leeservaring

Annegreet van Bergen is van 1954, ik ben van 1947. Misschien heb ik alles wat ze beschrijft nog net even iets bewuster meegemaakt.  Dat werd dus herkennen en glimlachen of gruwelen tijdens het lezen van haar en andermans herinneringen en anekdotes. En bij het bekijken van de foto's natuurlijk.

 Want om eerst iets over de vorm te zeggen: de goed gekozen zwart-wit foto's sluiten prima aan bij de besproken onderwerpen. De tekst had ze chronologisch uit kunnen werken, maar ze heeft ervoor gekozen die in onderwerphoofdstukken en -rubrieken te verdelen en daarbinnen de chronologie aan te houden. Dat leest niet alleen veel prettiger, het is ook veel overzichtelijker.

Met de inhoud is al net zo weloverwogen omgesprongen: een aangename afwisseling van eigen en andermans herinneringen en anekdoten met daarnaast, haast terloops, de bijbehorende cijfers: informatief, zonder belastend of saai te worden. Indrukwekkende cijfers soms die tot nadenken stemmen. Het is duidelijk dat er veel onderzoekswerk aan te pas gekomen is. Zo losjes als het geschreven lijkt, moet het toch een enorm karwei geweest zijn om het op papier te krijgen.

Tja en dan de beleving. Nostalgie? Nee, daaronder versta ik terugverlangen naar die goede oude tijd. Blij dat de beschreven tijd voorbij is? Nee, dat ook niet. De huidige tijd heeft ook zijn nadelen. Wat dan? Laat ik beginnen met vertedering: ach ja, zo was het.... en dat was best gezellig. Er was onderlinge warmte, geborgenheid en aandacht voor elkaar. Maar ook opluchting: dat was erg, gelukkig is dat nu beter geregeld. En af en toe: voor mij was dat niet nodig geweest: elk voordeel heeft nu eenmaal z'n nadeel.

Maar het belangrijkste voor mij: Nuancering en relativering. Ook dat maakt dit boek los. Het is waar dat het heel hard gegaan is met de veranderingen, dat er veel verbeterd is, vooral op het materiële en medische vlak. Op het sociale en psychische vlak weet ik dat zo net nog niet. En daar zetten al die goedgedocumenteerde onderwerpen je over aan het denken.

Want de auteur blijft natuurlijk wel een econoom! Deze positieve toon is goed: niet zeuren, kijk eens wat we allemaal bereikt hebben. Of zoals ze zelf zegt:  "Rijker dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden."  Oké, mee eens. Maar wordt het dan misschien nu langzamerhand ook niet eens tijd om te kijken wat er ondertussen met andere belangrijke waarden in ons leven gebeurd is? Medemenselijkheid en zorg voor elkaar, natuur- en milieu en duurzaamheid, psychische gezondheid en ethiek, om er maar eens een paar te noemen. Ik blijf hopen dat een boek daarover net zo'n bestseller zal worden, maar ik vrees van niet: die boodschap zal een stuk minder positief zijn.

Leesclubs kunnen hier zeker mee aan de slag: natuurlijk met het uitwisselen van eigen ervaringen over  vroeger, maar misschien ook in een discussie over welke nadelen er zichtbaar beginnen te worden van deze (economische) rijkdom?

Over de auteur

 Annegreet van Bergen (1954) is econoom en journalist. Ze schreef ruim dertig jaar over economie, werk en samenleving voor o.a. De Volkskrant en Elsevier. Eerder verschenen van haar: De lessen van een burn-out, Onthaasten van A tot Z, Werk of gekkenwerk en Mijn moeder wilde dood.

Een interview over dit boek werd uitgezonden door de VPRO in Brands met Boeken op zondag 21 september 2014 (KLIK HIER).

Annegreet van Bergen - Gouden jaren: hoe ons dagelijks leven in een halve eeuw onvoorstelbaar is veranderd. Amsterdam, Atlas/Contact, 2014. Paperback, 350 pg., lit. opg., zw.w. foto's. ISBN: 978-90-450-2354-0.

© JannieTr, oktober 2014. 

Ik las dit boek als 23/20 voor Ik-lees-Nederlands 2014.